B.A. Felsefe (Bilkent Üniversitesi, 2022)
____________
1. Merhaba Gamze! Bize biraz kendinden bahset. Bilkent’ten mezun olduğundan bu yana neler yapıyorsun?
Merhaba! Bilkent’ten yaklaşık iki yıl önce mezun oldum. Bilkent’teki son dönemimde Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nda (TÜBİTAK) stajyer araştırmacı olarak çalışmıştım. Mezuniyetten sonra da TÜBİTAK’ta Yapay Zekâ Etiği Araştırmacısı olarak çalışmaya devam ettim.
2. Şimdi neredesin ve ne üzerine çalışıyorsun?
Şu an da TÜBİTAK’ta yapay zekâ etiği üzerine çalışmaya devam ediyorum. Aynı zamanda, Türk Standartları Enstitüsü Yapay Zekâ Ayna Komitesinde uzman olarak yer alıyor ve European Committee for Standardization/European Committee for Electrotechnical Standardization ve International Organization for Standardization/International Electrotechnical Commission bünyesinde yürütülen yapay zekâ standart çalışmalarına katılıyorum. Bunun yanı sıra, ülkelerin yapay zekâ politikalarını araştırarak yıllık Yapay Zekâ ve Demokratik Değerler Endeksi yayınlayan bir STK’nın (Center for AI and Digital Policy) araştırma grubunda takım liderliği yapıyorum. Çalışmalarıma akademide devam etmeyi planladığım için yakın zamanda yüksek lisans başvuruları yapmaya başladım.
3. Neden Bilkent’te felsefe okumayı seçtin?
Bilkent Felsefe akademik kadrosunun güçlülüğü ve araştırmadaki başarısı ile Türkiye’deki diğer felsefe bölümleri arasından sıyrılıyor. Bu güçlü yanlar, müfredatındaki esnekliği ve çeşitliliği ile birleştiğinde sadece akademik kariyer planlayanlar için değil felsefe eğitiminde edineceği yetenekleri iş hayatına aktarmayı planlayanlar için de önemli bir seçenek haline geliyor. Yani hem çok farklı ilgi ve beklentileri olan insanlara hitap ediyor hem de mezuniyet sonrasında sizi tek bir seçenekle baş başa bırakmıyor; farklı alanlara yönelebileceğiniz birçok yetenek kazanmanıza olanak tanıyor. Bilkent’te felsefe okumayı seçmemde başat rol oynayan faktörün bu esneklik olduğunu söyleyebilirim çünkü Bilkent Felsefe’yi felsefede akademik kariyer yapmayı planlayan biri olarak değil teoriyi pratiğe taşımaya ve etik, politika, psikoloji ve ekonomi gibi farklı alanlara ilgi duyan biri olarak seçtim. Mezuniyet sonrası için de farklı seçeneklere açıktım ve bahsettiğim sebeplerden ötürü Bilkent Felsefe’nin beni farklı seçeneklere hazırlayabileceğini düşündüm.
Bahsettiklerimi somut olarak açıklamam gerekirse, felsefe zaten diğer disiplinlerle sık sık kesişir. Müfredat bir taraftan farklı disiplinlerden ders almanızı gerektirerek bu disiplinleri tanımanıza olanak tanıdığı gibi çok sayıda seçmeli ders sunarak ilgili olduğunuz diğer disiplinlerin yöntemlerini öğrenmenize olanak tanıyor. Aynı zamanda, seçmeli dersleri yan dal imkanıyla birleştirerek başka bir disiplinde kayda değer miktarda bilgi birikimine sahip olmanıza olanak tanıyor. Bunların sonucunda diğer disiplinlerden edindiğiniz bilgilerle felsefi anlayışınızı geliştirebilmeniz ya da felsefede edindiğiniz bilgi birikiminiz ve yetenekleri başka disiplinlere aktarabilmeniz mümkün oluyor. Bu yüzden, lisans eğitimimin felsefede iyi bir akademik kariyerim olmasına da başka bir alanda başarılı olmama da imkân sağlayabileceğini düşündüm. Ayrıca, müfredat hem iki tane staj yapmanızı gerektiriyor hem de son yılınızda tez yazmanızı. Bu, akademiye ve iş hayatına ne kadar uygun olduğumu ölçmem ve bilinçli bir tercih yapmam için iyi bir fırsat olacaktı.
4. Bilkent’te felsefe okumak nasıl bir deneyimdi?
Hem eğlenceli hem de zorlu bir deneyimdi diyebilirim. Lisans yıllarımda içinde bulunduğum ortam konfor alanımdan çıkmam için teşvik ediciydi. Bu açıdan gelişimime epey katkıda bulundu, ama tabii ki gelişim birtakım zorluklarla beraber geliyor. Bilkent’in okuması kolay bir üniversite olduğunu söyleyemem ama bölümdeki hocalarımız sadece akademik başarımıza değil aynı zamanda kişisel gelişimimize ve psikolojik olarak iyi olmamıza da önem veren kişilerdi. Bu bağlamda, şanslı ve ayrıcalıklı hissettiğimi belirtmem gerekir çünkü zorluklara karşı hiç yalnız hissetmedim. Bir sorununuz olduğunda paylaşabileceğiniz yeri geldiğinde sizi anlayışla karşılayan ve rehberlik eden hocalarınızın olması çok değerli gerçekten, özellikle de belirsizliklerin arttığı zor zamanlarda… Pandemi sırasında lisans eğitimime devam ediyordum. Bu süreçte, bölüm hocalarımız hem kaliteyi düşürmeden eğitime devam edebildi hem de insani değerleri önceleyerek bizlere karşı anlayışlı davrandı.
Ayrıca, Bilkent’te ders dışı etkinlikler açısından aktif bir ortam var. Lisansım boyunca çeşitli kulüplerde yer aldım ve farklı aktivitelere katıldım. Bizzat organizasyonunda yer aldığım etkinlikler, en çok keyif aldıklarımdı. 3. Bilkent Uluslararası Felsefe Lisans Konferası’nın organizatörlüğünü yaptım, Bilkent Felsefe Topluluğu’nun başkanlığını yaptım, Türkiye’de türünün ilk örneği olan Lisans Felsefe Dergisi “Prokopton”un kurucuları arasında ve yayın kurulu yönetiminde yer aldım. Bilkent Felsefe’nin en sevdiğim yanı halihazırda var olan bir kültürün parçası olup devamına katkıda da bulunabilirsiniz, ilklere de imza atabilirsiniz. Bilkent Felsefe beraber değer üretebilecek insanları bir araya getirebildiği gibi bu süreçte sizi destekleyecek hocalara da sahip olduğu için bunları yapabilmeniz için teşvik edici bir ortam sağlıyor. Bahsettiklerimin büyük bir kısmını kendisinden hiç ders alma fırsatımın olmadığı Tufan Kıymaz hoca sayesinde gerçekleştirebildiğimizi söylersem hocaların ne kadar destekleyici olduğunu daha iyi açıklayabilmiş olurum sanırım. Kısacası, Bilkent felsefede okumak hem entelektüel anlamda besleyici ortamlar bulabildiğim hem de böyle ortamları hocalarımızın desteğiyle arkadaşlarımla beraber yaratabildiğim eğlenceli ve geliştirici bir deneyimdi benim için.
5. Felsefe lisans eğitimin akademik kariyer veya iş hayatına nasıl etki etti?
Yapay zekâ etiği disiplinlerarası bir alan; mühendislik, hukuk, politika, sosyoloji, psikoloji ve felsefe gibi birçok disiplinden besleniyor. Farklı disiplinlerden insanlarla çalışmanızı, bu disiplinlerde bilgi sahibi olmanızı, bu bilgileri sentezleyerek farklı etmenleri gözeten analizler yapmanızı, varsayımları sorgulamanızı ve sürekli gelişen dinamik bir ortamda potansiyel sonuçları ve ilişkileri saptamanızı gerektiriyor. Felsefe eğitimi bahsettiklerimin büyük bir kısmını gerçekleştirebilmek için gerekli yetenekleri sağlıyor. Muhtemelen, lisans eğitimimin iş hayatıma sağladığı en büyük faydalar eleştirel düşünme ve yeni konuları -farklı disiplinlerden olsa bile- rahatlıkla öğrenebilme yeteneği kazanmış olmam. Lisans eğitimim boyunca sürekli pratik yaptığım karmaşık fikirleri anlama, bu fikirleri başkalarına aktarabilme ve tartışabilme, sunum yapma ve akademik yazma gibi yeteneklerimi de sıklıkla kullanmam gerekiyor.